در حالی‌ که آمار پوسیدگی دندان‌ ایرانیان در پی بالا رفتن سرسام‌آور هزینه‌ها به‌شدت در حال افزایش است، گزارش‌ها نشان می‌دهند که بسیاری از مردم برای درمان‌ دندان‌هایشان به کلینیک‌هایی مراجعه می‌کنند که اگرچه تعرفه‌های ارزان‌تری دارند، از مواد و تجهیزاتی استفاده می‌کنند که غیراستاندارد و خطرناک‌اند؛ مواد بی‌کیفیتی که نه‌تنها هزینه‌های بیشتری به بیماران تحمیل می‌کنند، که سلامتی آنان را هم نشانه می‌گیرند.

روزنامه شرق روز سه‌شنبه ۲۶ دی‌ در گزارشی میدانی، به موضوع «قاچاق مواد نامرغوب مواد و تجهیزات دندانپزشکی» پرداخت و آن را «گرفتاری بزرگ» در بازار خدمات دندانپزشکی خواند. در این گزارش به نقل از صابر گوگانی، متخصص ارتودنسی و دندانپزشک، آمده است: «بیشتر مواد و تجهیزات تقلبی دندانپزشکی به صورت قاچاق چمدانی به ایران وارد می‌شود و جالب اینکه پای تبلیغات این موارد غیراستاندارد و قاچاق به رسانه‌ها هم کشیده شده است.»

به گفته این متخصص، قاچاق مواد و تجهیزات دندانپزشکی در حالی ادامه دارد که واردات لوازم پزشکی به اخذ مجوز و رعایت استانداردهای خاص مشروط است اما «برخی پزشکان و افراد ذی‌نفع در ارگان‌های متولی تبلیغات پرسروصدایی برای فروش مواد قاچاق دندانپزشکی به راه انداخته‌اند و کالاهایشان را به شکل سفارش گرفتن و فروش اینترنتی توزیع می‌کنند».

استفاده از مواد دندانپزشکی تقلبی و غیراستاندارد به این دلیل خطر مضاعف دارد که دریافت‌کنندگان خدمات ممکن است هرگز متوجه تقلبی بودن آن‌ها نشوند؛ در حالی‌ که پزشکان تاکید می‌کنند این مواد غیراستاندارد می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به سلامتی افراد وارد کند.

روزنامه شرق به نقل از فعالان بازار خدمات دندانپزشکی نوشت: «موادی موسوم به لوتینگ جی‌سی هندی در بازار توزیع می‌شود که در پانسمان دندان کاربرد دارد، در حالی‌ که شرکت جی‌سی اصلا در هند کارخانه ندارد.»

به گفته متخصصان، اگر مواد دندانپزشکی تقلبی باشد، به‌راحتی از دندان خارج می‌شود و بیمار ناچار است در بهترین حالت برای چسباندن مجدد آن ۵۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان هزینه اضافه پرداخت کند. یا مثلا در فرایند ترمیم اگر لایه محافظتی تقلبی گذاشته شود، حدود یک ماه بعد عصب دندان از بین می‌رود و بیمار دوباره مجبور می‌شود بین سه تا هفت میلیون هزینه عصب‌کشی و ترمیم بدهد.

استفاده از مواد و تجهیزات تقلبی و بی‌کیفیت دندانپزشکی مستقیما با کاهش قدرت اقتصادی مردم ارتباط دارد. آمارهایی که از نرخ پوسیدگی دندان ایرانیان منتشر می‌شود، نیز این موضوع را اثبات می‌کند. داده‌های آماری نشان می‌دهد که نرخ پوسیدگی دندان در ایران نسبت به دو دهه قبل دست‌کم سه برابر شده است. پیش‌تر علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، گفته بود که بیشتر از ۵۵ درصد ایرانیان بالای ۶۵ سال دندانی در دهان ندارند. به گفته او، دست‌کم ۱۲ دندان افراد ۳۰ تا ۴۰ ساله هم از بین رفته‌ است و هر فرد بالای ۱۲ سال نیز بین دو تا پنج دندان پوسیده دارد.

در همین زمینه، علی تاجرنیا، رئیس هیئت‌مدیره جامعه دندانپزشکی ایران، نیز با اذعان بر اینکه تعداد دندان‌های پوسیده ایرانی‌ها زیاد است، گفت مراجعه به دندانپزشکی‌ها به دلیل گسترش مشکلات مالی و فقر به‌شدت کاهش یافته است. او همچنین تایید کرد: «بسیاری از مردم تا زمانی که مجبور نشوند و درد دندان امانشان را نبُرد، به دندانپزشک مراجعه نمی‌کنند، چون توان پرداخت هزینه‌ها را ندارند.»

این استاد دانشگاه در ادامه افزود: «قیمت خدمات دندانپزشکی در ایران گران است و برای دریافت این خدمات، یا مردم باید توانایی مالی مناسبی داشته باشند یا دولت باید کمک کند؛ الان اقتصاد مردم دچار چالش‌های جدی است و درمان‌های دندانپزشکی عملا از سبد خدمات طبقه متوسط حذف شده‌اند؛ مگر کسانی که بیمه تکمیلی مناسبی دارند یا در نهادهای دولتی شاغل‌اند و دولت آن‌ها را حمایت می‌کند.»

مرکز پژوهش‌های مجلس نیز پاییز ۱۴۰۲ در گزارشی اعلام کرد که بر اساس نتایج آخرین پیمایش هزینه درآمد خانوار در سال ۱۴۰۰ در ایران، سهم خدمات دندانپزشکی از کل پرداخت از جیب هزینه‌های سلامت در سطح کل جمعیت بیش از ۲۱ درصد است. به‌ این‌ ترتیب پس از دارو که سهمی بالغ‌ بر ۳۱ درصد دارد، خدمات دندانپزشکی در رتبه دوم سهم از پرداخت از جیب است. ضمن آنکه در سطح کل جمعیت و خانوارهای شهری، خدمات دندانپزشکی سبب بیشترین مواجهه با هزینه‌های کمرشکن سلامت بوده‌اند.

پوسیدگی دندان بسته به نوع دندان و درجه پوسیدگی، عوارض متعددی از جمله بوی بد دهان، عفونت‌های تنفسی، بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت، تورم، گلودرد مزمن و حتی زوال عقل را در پی دارد.